In de aanloop naar het verkiezingsprogramma heeft Hans Veldsink voor de ChristenUnie Meppel een studie gemaakt over de brede school. Het is de moeite waard om het afzonderlijk op de site te zetten. Het geeft het gedachtegoed van de ChristenUnie goed weer:

 

De brede school

 

Een visie op de brede school

 

De term brede school is in Nederland al helemaal ingeburgerd. Sterker nog, het lijkt soms wel een modewoord geworden. Een trend onder besturen: wie geen brede school bestuurt, telt eigenlijk niet meer mee.

Logisch, want er valt veel geld te verdienen met brede scholen. De overheid trekt er al jarenlang forse subsidies voor uit. En met succes, want de brede scholen schieten als paddestoelen de grond uit.

Maar wat is een brede school eigenlijk? En welke plek zou ze moeten hebben? Hieronder volgt een korte notitie die daar antwoord op probeert te geven. Een antwoord van uit het gedachtegoed van de Christen Unie.

 

Definitie van de Brede school

Waar hebben we het over als we het over een brede school hebben?

Er zijn diverse definities in de omloop, de volgende geeft wellicht het meest complete beeld:

 

Uit: Handboek Brede School, provincie Zuid Holland (nov. 2007)

 

Deze beschrijving is m.i. beter dan de definitie die het NjI (Nederlands Jeugd instituut)  geeft:

 

Natuurlijk geven beide een vergelijkbaar beeld van de brede school, echter waar de CU het gezin in haar verkiezingsprogramma weer als hoeksteen van de samenleving wil positioneren, geeft de eerste beschrijving meer kansen. Het verschil zit hem in de woordjes. Het NjI zegt dat de Brede School primair gericht is op de ontwikkeling van jongeren en kinderen, waarbij de actieve rol van de jongeren zelf centraal staat.

De provincie Zuid Holland verschuift het accent: de Brede school is een netwerk van onderwijs, welzijn en zorg voor kinderen en ouders.

In de tweede definitie kunnen er activiteiten voor ouders worden ontplooid, in de eerste definitie wordt daar van uit gegaan.

 

In de praktijk zien we momenteel dat Brede scholen vooral gericht zijn op kinderen en jongeren. De activiteiten zijn hoofdzakelijk gericht op een zinvolle voor- en naschoolse opvang. Het overheidsbelang daarbij is om ouders de kans te bieden volop deel te (blijven) nemen aan het arbeidsproces. Goede kinderopvang is daarbij onontbeerlijk.

Maar we zien ook groeiende problemen door deze ontwikkeling. Iedereen die in het onderwijs werkt, weet dat de opvoedingsproblemen de afgelopen jaren enorm zijn toegenomen. Door gebrek aan sociale samenhang (cohesie) staan ouders er (te) vaak alleen voor, waar ze de hulp van anderen juist zeer hard nodig zijn. Handelingsverlegenheid van ouders is de bron van opvoedingsproblemen en daardoor allerhande neveneffecten als schooluitval, agressie onder jeugd en meer…

It takes a village to raise a child(Afrikaans gezegde)

Kennen en gekend worden. Daar draait het om. Volgens mij moet een Brede School daarom ook nooit alleen gericht zijn op de ontwikkeling van kinderen. Zij moet evenzeer gericht zijn op de ontplooiing van ouders. Een duidelijk tweesporenbeleid dus, die hopelijk zijn vruchten afwerpt in de toekomst.

 

Iets concreter:

Je ziet momenteel vaak de term brede school worden gebruikt als het een (basis)school betreft die na de verbouwing van de school ineens ook een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang onder 1 dak heeft. We zouden zo’n brede school sarcastisch een “drop zone” kunnen noemen. Ouders brengen hun kinderen voor het werk naar 1 plaats, waar voor alle leeftijden iets geregeld is en ze halen hun kroost na werktijd gewoon weer op. Lekker efficiënt. De krachten die gebundeld zijn hebben echter alleen maar iets te bieden voor kinderen tot en met de basisschool leeftijd en zijn vooral gericht op opvang, educatie en een zinvolle vrijetijdsbesteding voor jonge kinderen. Handig ook voor ouders: voor een tientje meer heeft je kind al zwemles gehad als je het ophaalt bij de opvang.

Samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld sportverenigingen zie je bijvoorbeeld ook veel, maar worden vaak curatief ingezet: we zien dat kinderen te dik worden, dus looft de overheid subsidies uit aan brede schoolinitiatieven die iets met sport doen. Makkelijk ook voor ouders, want omdat de bso al zoveel aan sport doet, hoeft het kind niet meer naar een sportvereniging.

Het klinkt allemaal wat cynisch, maar als je de scherpe kantjes er van af haalt, zie je wel een stukje realiteit.

Er bestaat een groot risico bij de huidige Brede schoolontwikkeling dat ouders minder en minder deel gaan nemen aan de opvoeding van hun eigen kind. En daar kleven risico’s aan.

 

Brede scholen die wel investeren in deelname van ouders, zie je met name in de achterstandswijken. Ook daar zie we echter weer een dubbele agenda: Veel activiteiten die zijn ontplooit om ouders naar binnen te lokken zijn bedoeld om onze allochtone burgers te laten integreren. Taalcursussen, activeringsprogramma’s van allochtone vrouwen en dergelijk zijn allemaal zeer zinvol, maar streven andere doelen na dan een Brede school wellicht zou moeten doen.

 

Kortom: Brede scholen zijn vaak goed bedoelde, maar soms minder goed doordachte clusters instanties die menen eenzelfde doel na te streven, maar elkaar in de praktijk maar al te vaak ontkrachten.

Dat zie je al als je kijkt welke instanties vaak bijeen zijn gebracht in een brede school en dan nagaat welk neveneffect ze creëren:

 

Model opvang (Zwolle):               model Kulturhus (Raalte):                        

Kinderdagverblijf                        kinderopvang                                                               

Peuterspeelzaal                           basisschool                                                                  

Basisschool                                Begeleid wonen (verst. Geh.)                                           

Buitenschoolse opvang                Bibliotheek                                                       

                                               Lokaal RTV station                                                        

                                               Filmhuis                                                                      

                                               Bureau Jeugdzorg                                                          

                                               Vrijwilligerssteunpunt     

 

 

 

Het wordt ook interessant als je andere clusters in wijken gaat bekijken. Zo zie je bijvoorbeeld dat consultatiebureaus, kinderfysiotherapeuten en verloskundigenpraktijken altijd gesitueerd zijn in gezondheidscentrums of bij kantoren van zorgverzekeraars.

En dat terwijl de volgend cluster van uit het oogpunt van opvoeding en ondersteuning (Jeugd en gezin) m.i. veel logischer zou zijn:

 

Verloskundigenpraktijk     kinderopvang

Consultatiebureau           peuterspeelzaal

Bureau Jeugzorg              basisschool

Wijkverpleegkundige       bso / huiswerkinstituut

 

Een dergelijke cluster kan allerhande variaties kennen; er kan een opvoedingswinkel in, een oudercafé, een jongerensoos, een buurtwerker, of gewoon een buurthuis, etc.

 

In ieder geval is de samenstelling gericht op de ondersteuning van jonge ouders. De hulpverlening zit om de hoek als je je kind naar de crèche of naar school brengt.

Door de aanwezigheid van instanties die allemaal daraaien om het (aanstaande)  gezin, kun je makkelijk bruggen slaan tussen instanties.

 

De Brede School is een netwerk, geen plaats.

Maar dat zou het idealiter wel kunnen zijn. Waar je de kans hebt (nieuwbouw), zou je onmiddellijk een nieuwe visie kunnen lanceren. Daar waar dat niet mogelijk (oude situaties) is zou je netwerken kunnen stimuleren zoals hierboven genoemd.

Belangrijk is ook dat niet alle activiteiten gericht moeten zijn op therapeutische hulpverlening: elkaar gewoon kennen helpt al enorm. Mogelijkheden tot informeel gesprek moeten d.m.v. activiteiten gecreëerd worden.

Het zou bijvoorbeeld een streven kunnen zijn om een jeugdmaatschappelijk werker op alle scholen in Meppel “visites” te laten doen. Gedurende de week zijn er maatschappelijk werkers op cruciale tijden op school aanwezig: tijdens in- of uitlopen van de school door ouders. Wellicht kunnen SMW’ers (Schoolmaatschappelijk werkers) voor een uurtje gebruik maken van een spreekkamer om met mensen te praten die daar behoefte aan hebben, of een follow up afspraak te maken op een andere locatie. De SMW’er kan in nauw contact staan met de schooldirectie over zorggezinnen en snel in actie komen als dat nodig is. Er zijn in diverse gemeenten in Nederland positieve resultaten geboekt met dergelijke initiatieven.

Maar ook andere instanties kunnen meer gebruik maken van de schoolgebouwen als strategische locatie om informatieavonden te houden of andere activiteiten te organiseren. Zwangerschapsgym in het speellokaal, opvoedingscursussen door de GGZ of welke varianten er ook maar denkbaar zijn. Scholen zullen op hun beurt moeten leren meer hun deuren open te stellen voor dergelijke samenwerkingsverbanden. Alle organisaties die op één of andere manier te aken hebben met gezinnen en opvoedingssituaties moeten meer “ketengeoriënteerd” worden: zich bewust zijn van hun plek in de relatiecirkel rondom een kind. Dan zijn er vele mogelijkheden voor Brede Schoolontwikkelingen. Niet van uit het perspectief opvang te regelen tegen elke prijs, maar van uit het perspectief de gezinsband te versterken:

-          Door ruimte te geven voor individuele groei van alle gezinsleden ( en daar hoort opvang ook bij)

-          Door opvoedingsondersteuning te geven waar nodig

-          Door mensen met elkaar in contact te brengen die elkaar kunnen ondersteunen.

-          Door activiteiten voor het hele gezin te organiseren

-          Etc.

En dat kan allemaal georganiseerd worden met bestaande middelen. Een kwestie van de focus anders leggen.

 

Tenslotte:

Een visie op een brede school betekent dus dat je een visie hebt op opvoeding en op sociale structuren in een gemeenschap. Een goed georganiseerde Brede school kan als vangnet voor ouders fungeren die handelingsverlegen zijn. Door vroeg te signaleren kun je preventief werken, in plaats van curatief. Maar daar is meer voor nodig dan alleen een frontoffice (de Brede school|).

Op de achtergrond dient er ook iets gedaan te worden aan wet- en regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van privacybescherming. In de praktijk werkt de huidige wet op de privacy de hulpverlening eerder tegen dan mee.

Een goed georganiseerde follow up is voor het succes van een goede brede school van levensbelang.